Doğum İzni (Analık İzni)

Doğum izni (analık izni) yasal düzenlemeler gereği olarak iş kanununda hem anne hem de baba için güvence altına alınmıştır. Ananın hamilelik döneminde, doğumdan sonra ya da evlat edinme gibi durumlarda doğum izni hali ortaya çıkabilir.

Bu yazımızda hamilelik sürecinde ya da doğum sonrasında anne ve babanın doğum izninden (analık izninden) ne gibi durumlarda faydalanabileceği ve ne kadar sürelerle izin alabileceğinden bahsedeceğiz. Ayrıca belirtelim ki bu makale İş Kanununa tabi çalışanlar için hazırlanmış olup memur statüsünde doğum izni ve süreleri farklılık göstermektedir. Detaylı bilgi için “Soru Sor” kısmından bizlere ulaşabilir ve kısa sürede cevap alabilirsiniz.

Doğum İzni (Analık İzni) Nedir?

Doğum izni, hem gebelik döneminde hem de gebelik sonrasında kanunlar çerçevesinde anne ve babaya tanınan çok önemli bir haktır. Doğum izni hakkı yasal olarak tanındığı için işverenin bu izni işçisine kullandırtmaması gibi bir durum söz konusu olamaz. Yani işçi (çalışan) şartların varlığı halinde işverenin inisiyatifine kalmadan bu hakkını kullanabilir.

Halihazırda gebe olan annenin doğum izninden faydalanabilmesi için öncelikli olarak gebeliğin kaçıncı hafta ya da ayında olduğunun tespit edilmesi gerekmektedir. Zira analık izninin süresinin belirlenmesi için ilk önce gebelik zamanın hangi aşamada olduğu bilinmelidir. Gebeliğin hangi aşamada olduğu bilindikten sonra izinler de bu süre dikkate alınarak hesaplanmalı, işverene bildirilmelidir.

Analık izni için izin sürelerinin ne kadar önemli olduğu yadsınamaz bir gerçek olsa da diğer bir önemli husus ise doktor kontrolüdür. Çünkü doktor kontrolü ile birlikte her şeyden önce annenin ve çocuğun sağlığı önde gelmektedir. Ayrıca doktor kontrolü ile anne dilerse doğumdan önceki 3 haftaya kadar izin kullanmadan çalışabilir.

Doğum İzni (Analık İzni) Kaç Gün Sürer?

Kural olarak doğum izni (analık izni) süreleri doğumdan önce 8 hafta ve doğumdan sonra 8 hafta olmak üzere toplam 16 haftadır. Hemen belirtmek gerekir ki, bir anne doğum yapacağı tarihi kestiremeyebilir. Nitekim erken ya da geç doğum halleri yaşanabilir. Bu gibi durumlarda doğumdan önceki 8 haftalık izin hakkınızı işverenden istememiş olsanız bile bu hakkınızı kaybetmiş olmazsınız.

Aynı şekilde doğumdan sonraki 8 haftalık süresini eğer anne isterse doğumdan önceki iznine ekleyebilir. Bu durumda doğumdan önce 10 hafta izin kullanan bir anne doğumdan sonra kalan 8 haftasını izinli geçirebilir. Bu izinli günlerde işveren tarafından işçinin ücretin tam ve eksiksiz verilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Örnek vermek gerekirse, doğumdan önce henüz 3 haftalık iznini kullanabilmiş olan bir anne, doğumdan önce kullanamadığı 5 haftalık iznini doğumdan sonraki 8 haftalık iznine ekleyerek kullanma hakkına sahiptir.

Doğum izninin işveren tarafından işçisine kullandırılmaması ya da bahsedilen sürelerin kısaltılması mümkün değildir. Bu durum haklı nedenle iş akdini fesih sebebi olup aynı zamanda işverenin ilgili kurumlara şikayet edilmesi halinde ciddi yaptırım görmesine sebep olur.

Değinilmesi gereken diğer bir husus ise çocuğun doğumunun aynı zamanda baba için de babalık iznine sebep olduğudur. Eşi doğum yapan babanın da yasal olarak babalık izni bulunmaktadır. Babalık iznine ilişkin süreler İş Kanununda detaylı olarak düzenlenmiş olup buna ilişkin makalemizi Babalık İzni yazısından takip edebilirsiniz.

Çoğul Gebelik Halinde Doğum İzni (Analık İzni) Nasıl Olur?

Analık izni bazı hallerde farklılık arz edebiliyor. Kimi durumlarda anne çoğul gebelik yaşayabiliyor. Bu hallerde normal gebeliğe nazaran bir takım yasal haklar da mevcut oluyor. Yani ikiz çocuk doğuran annenin analık izni nispeten daha fazla olabiliyor. Açıkça belirtmek gerekirse çoğul gebelik durumlarında annenin kullanacağı analık iznine 2 haftalık süre ekleniyor. Bu süre, doğum öncesindeki 8 haftaya ekleniyor ve annenin doğumdan önce 10, doğumdan sonra 8 olmak üzere toplamda 18 hafta analık izni mevcut oluyor.

Hemen belirtmekte fayda var ki çoğul gebelik hali doktor kontrolünün daha sık yapılmasının gerektiği bir süreçtir. Bu durumlarda doktorunuza danışmanızı, çalışma şartlarınızı bildirmenizi ve şartların elverdiği ölçüde işe devam etmenizi öneririz.

Doğum İzni (Analık İzni) Babaya Geçer Mi?

Analık izni hallerinde bazı durumlarda doğum sırasında veya doğumdan sonra anne hayatını kaybedebiliyor. Bu gibi durumlarda maalesef babanın şartları ağırlaşıyor ve süreci daha zor bir hal alabiliyor. Hal böyleyken kanun koyucu bu aşamada babaya birtakım haklar tanıyor.

Bu hallerde annenin kullanmadığı doğum izni kalmışsa, baba bu haktan faydalanabiliyor. Babanın doğum izninden faydalanabilmesi ya da doğum izinlerinin babaya geçebilmesi için babanın bu durumu işverenine bildirmesi gerekiyor.

Evlat Edinmede Doğum İzni (Analık İzni) Var Mı?

Doğum (analık) izni hakkı öz çocukta meydana gelebileceği gibi evlat edinme halinde de anne-babaya hak olarak tanınmıştır. Yasaya göre bu haktan faydalanabilmek için evlat edinen çocuğun 3 yaşından küçük olması gerekir. 3 yaşından küçük bir çocuğu evlat edinenler ya da edinen kişi 8 haftalık doğum izni elde edebiliyor. 8 Haftalık bu süre, evlat edinen çocuğun evlat edinene teslimi ile başlıyor.

Doğum Sonrası Yarım Süreli (Part-Time) Çalışma Hakkı

Gebelik bittikten sonra doğum izni için verilen sürenin de sona ermesiyle birlikte anneye yasal olarak birtakım haklar tanınmıştır. Bu haklardan bir tanesi de annenin kısmi süreli çalışma talep etme hakkıdır.

Diğer bir anlatımla doğrum sonrası doğum izninin bitmesi ile birlikte anne, 1 ay öncesinden işverenine yazılı talepte bulunmak koşuluyla kısmi süreli (part-time) çalışma talebinde bulunabilir. Başvuru sonucu işveren bu talebi yerine getirmek zorundadır. Kısmi süreli çalışmanın ne kadar süreyle devam edeceği ve istenildiği takdirde sonra erdirilebileceği hususu kanunda düzenlenmiştir. Bu konu detay içerdiği için bizimle “Soru Sor” kısmından iletişime geçebilirsiniz.

Ayrıca bu alanda daha detaylı bilgi almak için İşçinin İzin Hakları kategorisine göz atabilirsiniz.